Thuyền trở lại vào bờ, Hà Điền cẩn thận chuyển từng con cá vào trong thùng nước, phủ lên mặt thùng một ít lá lớn.
Bụng cô đã réo rắt hồi lâu, may mà trước khi đi cô đã đặt những khối đá tạo thành một cái bếp lửa và chuẩn bị sẵn củi khô ở bên bờ sông, rất nhanh là có thể ăn trưa.
Cô chọn một ít củi khô, dùng đá lửa đốt lên, bắt lên bếp đá, sau đó tìm một cành cây rồi vót nhọn một đầu.
Cô bắt từ trong thùng ra một con cá tuyết sông, đè con cá vẫn còn vùng vẫy lên tảng đá, cầm lấy một tảng đá lớn và đập mạnh vào đầu con cá, con cá ngừng giãy. Sau đó cô nhét cành cây được vót nhọn từ miệng vào bụng cá.
Lúc này, ngọn lửa đã bốc lên nghi ngút.
Hà Điền lại nhặt một cành cây dày hơn, dùng dao chẻ một đầu cành rồi nhẹ nhàng tách ra hai bên, cành cây đó trở thành hình chữ Y. Đem cắm xuống đất bên cạnh bếp đá, rồi đặt xiên cá xuống cành cây, nướng trên lửa liu riu.
Khi nướng cá tươi không cần mổ bụng cá, nếu mổ bụng, nước và mỡ trong cá sẽ bị bay hơi, chỉ còn lại thịt cá khô khốc, mùi vị sẽ kém hơn rất nhiều.
Nướng không mất nhiều thời gian, tùy theo cỡ cá và sức gió, với thời tiết như thế này thì ước chừng nướng khoảng mười lăm phút là chín.
Khi đang nướng cá, Hà Điền xử lý từng con cá lớn còn lại, rửa sạch dưới nước sông, rồi nhặt một ít cỏ, bện thành dây, cột ở chỗ mang cá rồi treo lên cành cây cho ráo.
Cô để lại một con cá không rõ nguồn gốc, cho nó vào một cái thùng với những con cá nhỏ.
Loài cá này có những mảng màu hồng nhạt ở hai bên cơ thể, thịt của chúng rất ngấy. Hà Điền dự định sẽ nuôi nó trước vài ngày, tìm một ngày nào đó sẽ cho nó vào nồi canh nấu với khoai tây, hành rừng và ớt khô.
Lúc này, cá tuyết sông nướng đã tỏa ra mùi thơm nồng, mỡ trong cá chảy ra, nhỏ xuống lửa phát ra tiếng xèo xèo.
Hà Điền chảy nước miếng.
Cô tháo chiếc túi nhỏ có đựng một cục xà phòng nhỏ trên thắt lưng xuống, đến bên sông dùng tay chà mạnh vào chiếc túi rửa sạch tay, rồi chạy đến bếp đá gỡ xiên cá xuống.
Toàn thân ban đầu màu trắng bạc của cá nay đã chuyển sang màu vàng vàng, có một số vết cháy màu nâu đen.
Cắm dao vào hàm dưới của cá và cắt nhẹ về phía đuôi cá, lúc này, dao không được cắm quá sâu. Khí trắng nóng hổi bốc lên, bụng cá tự động tách ra hai bên một cách kỳ diệu. Phần bụng trắng hơi cuộn lại thì dùng dao moi những phần nội tạng không mong muốn ra bỏ đi.
Hà Điền có mang theo một hũ muối nhỏ bằng kim loại, cô mở nắp và rắc một ít muối lên bụng con cá, cũng không quan tâm đến độ nóng của cá, cầm lên bắt đầu ăn.
Thịt cá trắng như tuyết thơm ngon, bụng cá nhiều mỡ mềm, chỗ gần da cá bị cháy rất thơm, bất tri bất giác cô đã ăn hết cả một con cá to bằng cẳng tay.
Những thứ còn lại như bộ xương và những mảnh vụn có vảy cá đều bị ném xuống sông, trở thành thức ăn cho các sinh vật khác dưới nước.
Hà Điền cầm xâu cá lên, lại ngồi xổm bên bờ sông, kiên nhẫn cạo sạch vảy từng con cá một.
Sau khi cạo hết cá, cô lấy dây rơm cột cá lại, nhúng chúng vào nước sông để nước rửa trôi các chất dính và vảy còn sót lại trên mình cá.
Sau đó, cô cho cá vào thùng, neo thuyền cẩn thận rồi đi về nhà.
Trong khi đi dọc theo con dốc, Hà Điền đặc biệt đi thử trên con đường vừa mới sửa hôm nay, cảm thấy cũng không tệ lắm.
Sau trận tuyết rơi dày đầu tiên, mới thực sự là lúc cô thử nghiệm công trình này của mình.
Về đến nhà, Hà Điền lấy từ trong kho ra hai cái bình đất, đặt ở chỗ trống, rửa sạch, đổ đầy nước, sau đó lần lượt cho những con cá nhỏ và cá có đốm hồng vào.
Bình đất đựng cá nhỏ được cô đặt trong nhà gỗ, tạm thời đặt dưới cửa sổ, đợi khi trời lạnh hơn thì sẽ chuyển đến nơi gần bếp. Bình đất được lót bằng hai viên gạch để không chạm đất và nhiệt độ nước không dễ bị lạnh.
Bình đất đựng cá có đốm hồng thì được cô đưa trở lại vào trong kho đặt các bình, vại sành, gạch và cũng được lót gạch như vậy. Trên miệng bình được đặt một cái rổ, trong rổ giằng một cục gạch.
Hà Điền lấy đồng hồ ra xem giờ, đã ba giờ chiều.
Cô lại cầm vợt mây lên vỗ vào chăn đệm một lần nữa. Chiếc chăn bông hấp thụ ánh nắng, phồng lên, trở nên căng tròn.
Cô đặt lại chăn đệm lên gác, sau đó lấy ra một chiếc rương khác.
Trong rương chứa đầy quần áo mùa đông, nón lông thỏ, nón da hoẵng, bao ủ đầu gối lông thỏ và da rái cá, áo khoác lông hươu, nón lông cáo, bao tay dùng khi đi xe trượt tuyết...
Lúc này, nắng không còn gắt nhưng vẫn còn dịu nhẹ, bóng cây đã nghiêng đến trước nhà, gió chiều thổi hiu hiu rất thích hợp cho việc phơi đồ da và lông.
Hà Điền treo những món đồ da này lên và mở nắp rương ra cho thông thoáng. Hà Điền không biết cái rương này được làm bằng gỗ gì, nó có mùi mà Hà Điền luôn cho là khó chịu. Mùi hương này có lẽ cũng khiến cho sâu mọt khó chịu. Bởi vì đồ da được đặt bên trong, không có sâu mọt cắn phá.
Chiếc rương này do người buôn lông thú mua lông chồn của bà cô tặng cho bà nhiều năm trước. Kể từ khi Hà Điền có thể nhớ, hàng năm, cô và bà mình đều sẽ gặp được người lái buôn này ở chợ mùa xuân, bà của cô luôn bán da cho ông ấy.
Bà cô mất vào mùa thu năm ngoái, thật trùng hợp, mùa xuân năm nay, người lái buôn không xuất hiện nữa.
Hà Điền vỗ vỗ chiếc áo khoác lông hươu, lật chiếc thảm rơm lên tiếp tục phơi rồi xách xô sắt và xẻng đi ra sau nhà.
Giữa nhà vệ sinh và lối đi ra sông là một bãi đất trống rộng, xung quanh không có cây cao mà chỉ trồng một ít cây ăn quả. Hai cây táo thấp, một cây táo tàu và một cây hồng.
Mảnh đất trống được chia thành nhiều luống với kích thước khác nhau bằng gạch đất nung đỏ, là khu vực mà Hà Điền trồng trọt.
Những thứ mà Hà Điền trồng tốt nhất chính là củ cải, khoai tây, cà chua và khoai lang. Các loại rau, hành, tỏi, mùi tây và những thứ tương tự cũng như vậy.
Thứ mà cô không giỏi đó là trồng lúa.
Lúa năm nay thu hoạch không được tốt cho lắm.
Mặc dù Hà Điền đã lật sách nhiều lần, cũng có thể ghi nhớ tất cả những việc trong sách, như cuốc đất, xới đất, nhổ cỏ, tưới nước và bón thúc, vun đất... Cô cũng cố gắng làm từng việc một. Nhưng hạt lúa nhỏ hơn nhiều so với lúa do bà cô trồng. Cô giữ lại một số hạt to nhất làm hạt giống, không biết năm sau thu hoạch sẽ ra sao.
Trồng lúa là công việc mệt nhất trong các công việc trồng trọt, trước đây đều là do bà cô làm.
Cánh đồng lúa sau khi thu hoạch giờ đã trống trơn, vài ngày trước Hà Điền đã đọc lại cuốn sách đó một lần nữa, cô cảm thấy mình nên sử dụng phân bón mùa thu, cày đất vài lần rồi rắc lá cây, lá rau, rơm và phân chuồng lên. Sau thời gian ngủ đông, các chất dinh dưỡng trong phân bón thẩm thấu vào đất sẽ cải thiện chất lượng đất.
Nhưng, hôm nay cô không có ý định làm việc này. Tất nhiên là vì công việc này không thể được thực hiện cùng ngày với việc làm khô đồ da và chăn bông được.
Trong khoảng đất trống phía trước vườn ươm, nơi trồng nhiều loại thảo mộc khác nhau, vài ngày trước Hà Điền đã đào một cái hố và chôn một đống lớn quả óc chó vỏ dày vào đó.
Bây giờ, đã đến lúc đào chúng lên.
Khi quả óc chó chín rụng trên mặt đất, chúng vẫn còn vỏ xanh dày, hoặc là nói, thịt quả. Lớp vỏ đó hầu như không có tác dụng gì ngoại trừ việc làm phân bón. Dùng tay bóp nát lớp vỏ, nước chảy ra có thể dùng làm thuốc nhuộm. Thứ này không chỉ có thể nhuộm đen vải và da mà nếu lỡ vô tình chạm tay vào nó, phải mất mười ngày nửa tháng mới khôi phục lại màu sắc ban đầu.
Loại bỏ lớp vỏ dày này là có thể ăn được hạt óc chó bên trong.
Để loại bỏ lớp vỏ dày này, phải chôn quả óc chó trong đất trong vài ngày để vỏ quả óc chó bị thối rữa. Tốt nhất nên cho một ít lá mục vào hố để đẩy nhanh tốc độ phân hủy. Cũng có người sẽ chất quả óc chó thành đống và để thời gian từ từ phân hủy nó.
Một số quả óc chó đào lên từ trong hố đã bong hết vỏ, lộ ra lớp vỏ cứng, tuy nhiên vẫn còn nhiều thịt quả ở các đường gân của vỏ quả óc chó, nó sẽ khiến tay bị nhuộm đen đi, cũng có một số còn lại nhiều thịt quả; đem tất cả cho vào thùng, thêm tro thực vật và nước vào, khuấy mạnh, để một hai ngày, đổ hết nước, hạt óc chó sẽ trở nên sạch bóng.
Lúc này, hạt óc chó vẫn còn mềm và nguyên hạt, ăn giòn và có mùi thơm đặc biệt, vào đầu mùa thu, nếu có măng tây, thêm chút muối và trộn đều lên, là món ăn kèm rất sảng khoái.
Làm khô quả óc chó đã loại bỏ vỏ, đập dập, lấy hạt ra và tiếp tục phơi khô, khi hạt trở nên cứng như gỗ, tách ra sẽ phát ra tiếng "tách" nhỏ, có thể dùng để ép lấy dầu.
Hương vị của dầu chiết xuất từ hạt óc chó và mỡ động vật không giống nhau. Nó có vị đắng của quả óc chó, dùng để trộn các món nguội, hoặc rưới vài giọt lên nước luộc tôm cá thì ngon tuyệt. Nhưng nó không thích hợp để nấu ăn. Dầu óc chó đun nóng sẽ có mùi lạ và hơi đắng.
Cách ăn hạt óc chó yêu thích của Hà Điền là trộn hạt óc chó với mật ong hoặc nước đường, cho vào chảo sắt tráng dầu và rang trên bếp. Rang đến khi hạt óc chó săn lại và kéo ra những sợi đường dài, vị ngọt của mật ong cân bằng vị đắng của quả óc chó, nước đường bao bọc lớp vỏ ngoài xốp giòn, ăn vào có hơi dính răng.
Đây là món ăn nhẹ tốt nhất để ăn bên lò sưởi vào cuối mùa đông.
Cô nhặt những quả óc chó đã tróc hết vỏ ra, mang về nhà, đặt lên một cái phên tre phơi khô, những quả óc chó còn lại phải tiếp tục ngâm, lâu lâu đến khuấy lên một lần.
Lúc này đã hơn bốn giờ, trời càng lúc càng tối, xung quanh trở nên lạnh dần.
Hà Điền mang hai thùng nước sạch trở lại, rửa một cái bình đất, úp ngược nó lại, đợi cho ráo nước, sau đó rải một lớp tro thực vật xuống đáy bình, rồi dùng tro thực vật lau thành bình. Cá đánh bắt hôm nay đã ráo nước, thoa đều hai bên thân cá với muối thô trộn ớt xay và hoa tiêu, mở bụng cá ra, ấn lên phiến đá cho cá dẹp ra, rồi xếp từng con vào bình đất.
Mười lăm con cá chỉ đầy một bình.
Lại rắc một lớp muối thô vào trong bình đất đầy cá, đậy bằng nắp gỗ rồi cho vào kho nơi cất bình đất.
Hà Điền đặt cá bắt được hôm nay xuống, lấy ra chiếc bình đất đựng cá khác rồi đi đến một căn nhà gỗ khác sau nhà.
Căn nhà gỗ này không có cửa sổ, cửa đóng chặt, mở cửa ra, trên nóc có treo những khung gỗ ngay ngắn, trên mỗi khung gỗ đều được treo thịt cá, chim, và một số đồ khác. Tường và trần nhà đều bị bôi đen, chính giữa nhà đặt một cái bếp sắt đơn sơ, sàn nhà thì được trải một tấm thảm bằng cỏ dệt thô sơ.
Đây là nơi Hà Điền làm thịt xông khói.
Trước khi đi vào cô quấn một miếng vải lên đầu. Thịt xông khói thỉnh thoảng sẽ chảy mỡ, cô không muốn mỡ này nhỏ lên tóc của mình.
Cá bắt được có thể được ướp trong hai hoặc ba ngày trước khi đem treo lên khung xông khói. Hà Điền treo cá lên, kéo tấm thảm trên mặt đất lên, rút ra một nắm cỏ, nhét vào trong bếp lò rồi châm lửa. Trên cỏ dính mỡ của thịt xông khói nên rất dễ bắt lửa, cô thêm vài khúc củi vào, khi lửa cháy thì đóng bếp lò rồi ra ngoài.
Đốt suốt một ngày đêm, xông khói số cá đã ướp.
Màn đêm lại buông xuống, Hà Điền giải quyết xong Gạo, sờ sờ đầu của nó: "Ngủ ngon."
Gạo không có phản ứng gì, chỉ chăm chú nhai những cọng cỏ.
doc truyen