Ý chỉ nhậm chức được ban xuống, Triệu Bạch Ngư cưỡi ngựa đến tham quan Nha môn mới.
Đô thương thuế vụ ti cách Nha môn phủ Kinh Đô không xa, chi qua hai con phố là đến, đối với Triệu Bạch Ngư mà nói, thì trừ được phân đến một cái Nha môn đổ nát hơn, thì không có gì khác biệt với việc mỗi ngày đến Nha môn phủ Kinh Đô điểm mão hết.
Bởi vì đây là Nha môn mới được mở ra vào triều đại này, cho nên cấp bậc quan lại có hơi lộn xộn, ví như Đô thương thuế vụ sứ có tổng cộng ba vị trí, trước đây chia cho đại quan nhị tam phẩm trong triều kiêm nhiệm, tòng ngũ phẩm chỉ có thể làm Chính phó hoặc các chức phó sứ khác, dù sao cũng chỉ là chức quan nhỏ.
Dưới Chính sứ còn có Phó sứ, Đô giám theo thứ tự là bát phẩm và cửu phẩm, có thể nói là chức quan thấp nhất Kinh Đô này rồi.
Có mỗi một chức Thuế vụ sứ còn phân cho bốn quan, công sứ mười người, nhiệm vụ xử lý công văn, nhưng thu thuế cần phải có một số lượng lớn nhân viên, chỉ bằng này người căn bản không đủ dùng, chỉ có thể âm thầm thuê người phụ trách thu thuế mỗi ngày.
Và khoản chi tiêu ngoài mức quy định này tất nhiên cần Tam ty tấu tiêu.
Thuế vụ ty phụ thuộc Tam ty, coi nhau là người một nhà, vì thế nên Triệu Bạch Ngư không cần phải lo lắng vấn đề khó khăn như vậy.
Nha môn mới là một tam tiến tứ hợp viện, tiền thính là nơi làm việc chủ yếu, sương phòng hai bên trái phải tiền viện và sân giữa đã bị hai thuế vụ sứ lớn kia chiếm cứ, còn nhánh thương thuế quản thủy vận thì bị đẩy đến căn phòng đơn sơ nhất nằm ở dãy nhà sau cùng.
Tiểu lại dẫn đường đưa Triệu Bạch Ngư đi vào từ cửa chính trước, luôn miệng giới thiệu, "Bọn họ thu thuế thương nhân đi qua phủ Kinh Đô, thuế cư trú, còn có cả những thứ thuế phức tạp khác nữa, đã vận hành mấy chục năm rồi, tự có cơ chế hoàn thiện, còn thiết lập quan hệ tốt đẹp với quan triều và tiểu thương lớn nhỏ ở phủ Kinh Đô, không so được với doanh thu từ thuế từ việc quản lý chuyển vận của chúng ta, một nơi cả quý chẳng thu được bao nhiêu thuế mà còn thiếu tiền triều đình. Cũng may Tam ty là người nhà, nếu không thật sự không có cách nào để mà tấu tiêu sổ sách với mấy khoản nợ dai dẳng từ xưa nữa."
Triệu Bạch Ngư nảy lòng nghi ngờ, chẳng qua y không biểu hiện ra toàn bộ, chỉ đứng yên tại chỗ, nhìn đám sai vặt không biết từ đâu đến cứ ôm hộp quà ra ra vào vào, nguyên cả quãng đường từ đó đến dãy nhà sau chỉ thấy bọn họ xếp thành một hàng dài, không khỏi tò mò hỏi: "Mấy người này là đến dóng thuế à?"
Tiểu lại: "Đến tặng quà đấy."
Triệu Bạch Ngư ho một cái, khiêm tốn hỏi: "Sao lại tặng quà? Chẳng lẽ trốn thuế?"
Tiểu lại phản ứng mạnh mẽ: "Cái này nói thì mất vui! Hôm nay ngài cưỡi ngựa nhậm chức, vừa đến Nha môn mới, khó tránh khỏi việc xem không hiểu một vài lề thói cũ không thể bỏ. Chờ sau này quen rồi, tự dưng có thể hiểu thôi."
Nói xong, gã vùi đầu đi về phía trước, nhỏ giọng lẩm bẩm: "Đáng tiếc chỉ quản thủy vận, không quá béo bở, đại quan ngũ phẩm còn chẳng bằng một kẻ chẳng có phẩm cấp gì như ta."
Triệu Bạch Ngư: "Ngươi nói gì?"
Tiểu lại: "Tiểu nhân chúc mừng đại nhân lên chức, thăng tiến đều đặn, một bước lên mây."
Triệu Bạch Ngư cười một tiếng, đi theo tiểu lại đến dãy nhà sau, dãy nhà gồm một chủ phòng và hai sương phòng, cửa sổ cũ kỹ, mạng nhện đóng đầy trên mái hiên, thềm đá cũng sứt mẻ đủ chỗ, bên trái sân có một cái lu nước lớn trồng hoa súng đã khô héo.
Tiểu lại chỉ vào hành lang nối liền sương phòng bên trái và chủ phòng rồi nói: "Ở đó có một cánh cửa nhỏ, nếu như đại nhân cảm thấy đoạn đường từ ngoài cửa đến dãy nhà sau quá dài, thì có thể trực tiếp đi vào bằng cửa sau, đợi một lát nữa sẽ cho người đưa chìa khóa đến cho ngài."
Đẩy cửa chủ phòng ra, giữa đại sảnh là bàn bát tiên và hai chiếc ghế thái sư, đi sâu vào phía trong bên trái chính là nơi cất giữ phần lớn hồ sơ sổ sách, bên còn lại chính là nơi làm việc, nơi trong cùng tựa vào tường có một bàn đọc sách bằng gỗ lim, chính là chỗ để Triệu Bạch Ngư xử lí công vụ.
Bên trong lác đác vài ba người đang gảy bàn tính, xem sổ sách, tiểu lại vừa vào đã cao giọng nói: "Thuế vụ sứ đại nhân mới nhậm chức đến rồi, chư vị mau ra ngoài nhận mặt, nghe đại nhân dạy bảo đi!"
Tiếng nói vừa dứt, liền nghe bên trong vọng ra tiếng động khá lớn, không lâu sau thì có năm người luống cuống tay chân đứng ngay đại sảnh, thận trọng nhìn Triệu Bạch Ngư.
Triệu Bạch Ngư bình tĩnh quan sát năm người, có hai người chừng ba lăm, ba sáu tuổi, một người để râu dê, người thì râu cá trê, ba người đàn ông còn lại đều đương độ trung niên, bọn họ đều mặc trang phục nha dịch của Thương thuế vụ ti theo quy định thông thường.
"Hạ quan / tiểu nhân gặp qua Triệu đại nhân."
Năm người đồng thanh chắp tay hành lễ.
Tiểu lại xoay người bắt giọng: "Đại nhân, tôi còn có nhiệm vu khác, xin được cáo lui trước."
"Đi đi."
Triệu Bạch Ngư mặc công phục màu xanh đậm, mắt mày thanh tú, chờ tiểu lại đi rồi bèn khẽ cười rồi nói: "Làm quen một chút nhé, ta là Triệu Bạch Ngư, cấp trên mới nhậm chức của các ngươi, trước đây chủ yếu làm công việc tố tụng hình sự, đây là lần đầu quản lý thuế vụ, có chỗ không quen mong chư vị thông cảm giúp cho."
Lời này vô cùng khách sáo, cũng có tiểu quan tiểu lại chưa từng được tôn trọng thế này, năm người đều vô cùng sợ hãi, tuy vậy trong lòng cũng dâng lên cảm giác thỏa mãn khi được người khác coi trọng.
Người đàn ông râu dê nói: "Hạ quan là Đô giám, thượng sai cứ gọi Lưu đô giám là được."
Người râu cá trê là Mã ty lại, ba người kia đều là Công sứ, không có phẩm cấp, vậy nên không thể coi là quan triều.
Triệu Bạch Ngư: "Vì sao không thấy Phó sứ và những người khác? Họ đã ra bến tàu thu thuế rồi à?"
Mấy người Lưu đô giám trố mắt nhìn nhau, khá là không bằng lòng nhắc đến những người khác, chỉ mập mờ đáp: "Đã đi giải quyết công vụ rồi."
Bất kỳ Nha môn nào cũng đều có quan hệ phức tạp, khó tránh khỏi phát sinh lục đục, đây là chuyện bình thường, Triệu Bạch Ngư liền nhảy sang chủ đề khác, hỏi thăm công việc thường ngày.
Lưu đô giám: "Nha môn chúng ta vẫn còn nhàn hạ, chỉ việc đến cửa khẩu đường sông kiểm tra thuyền buôn đi qua hoặc chặn giữ thương nhân, thu tiền thuế của bọn họ là được."
"Nhàn hạ?" Triệu Bạch Ngư hoài nghi: "Bốn kênh lớn của Kinh Đô hội tụ thuyền buông từ nam chí bắc, nối liền Lưỡng Giang và Thiểm Tây, Kinh Đông, Hoài Nam, nối gót nhau vào phủ Kinh Đô, thông ra các nơi ngoài tỉnh, mỗi ngày tàu thuyền vận chuyển ra vào không dưới trăm chiếc. Bổn quan nhớ chỉ riêng năm trước thôi, số thuyền vận chuyển được chế tạo đã lên đến hơn một nghìn hai trăm chiếc. tính ra, thủy vận hẳn phải là Nha môn bận rộn nhất chứ, sao hãy còn nhạn hạ cho được?"
Mấy người nọ mặt lộ vẻ lúng túng khó xử.
Triệu Bạch Ngư: "Cứ nói đừng ngại."
Lưu đô giám: "Bọn ta địa vị thấp kém nên lời nói không có sức nặng, lại vì bảo toàn thân mình, chỉ có thể nghe lệnh làm việc, hy vọng đại nhân đừng trách phạt."
Triệu Bạch Ngư: "Tiểu quan tiểu lại, thân bất do kỷ. Bổn quan hiểu, sẽ không trách tội các ngươi."
Lưu đô giám nhìn quanh quất, chắc chắn không có người khác nữa mới nói với y: "Đại nhân nên biết, thời gian thành lập Đô thương thuế vụ chưa được lâu, nhìn như độc lập nhưng thật ra phải chịu sự cai quản của Tam ty. Trước đây bộ Hộ là nơi quản lý thủy vận, năm năm trước mới phân chia thành Nha môn của chúng ta, mặc dù phụ trách thủy vận trong phủ, nhưng đây đã ăn sâu vào gốc rễ bộ Hộ, tàu thuyền vận chuyển ra vào kinh chỉ cần thông báo với bộ Hộ một tiếng là đã được tự do đi lại qua cửa khẩu rồi."
Triệu Bạch Ngư cau mày, ngồi lên ghế Thái sư sau lưng, ra hiệu cho Lưu đô giám ngồi xuống cùng: "Nói từ từ thôi... Sao bộ Hộ lại vượt quyền quản đến thủy vận của Thuế vụ ty? Cho dù thế lực của hắn có sâu đến đâu, thì cũng không có quyền quyết định cho tàu thuyền vận chuyện ra vào."
"Thì vốn là vậy." Lưu đô giám cũng khổ sở: "Nhưng đại nhân có biết chúng ta lấy tiền thuế thu từ thuyền buôn như thế nào hay không? Đó là ngăn chặn tàu thuyền ở đầu cầu, cửa cống, bến đò hoặc bến tàu đường sông, thu thuế thông qua việc kiểm tra hàng hóa, nhưng chỗ chúng ta lại thiếu nhân viên, chỉ có thể xây dựng le que vài cửa khẩu, dù có chọn ngẫu nhiên một cửa nào, hoặc là đặt cửa khẩu ở đoạn cầu mà tàu thuyền qua lại, cũng không thể trông coi ở đó một ngày mười hai tiếng, bởi vì lúc nào cũng có thuyền buôn nhân lúc không có người lén lút ra vào phủ Kinh Đô. Thậm chí có thuyền tăng tốc lọt qua ải kiểm tra khi bọn ta đi thu thuế, thuyền lướt qua nước mất dấu vết, vừa không đuổi kịp, lại không có cách nào truy ra, cũng chỉ đành phải ở đầu bờ 'ngắm thuyền than thở' thôi!"
Triệu Bạch Ngư: "Năm năm qua đều như vậy sao?"
Lưu đô giám gật đầu.
Triệu Bạch Ngư: "Nếu vậy thì cũng tương đương với trốn thuế rồi... Có liên quan gì với bộ Hộ?"
Lưu đô giám: "Tàu thuyền vận chuyển muốn qua lại cần dâng sáu thành thuế cho bộ Hộ là đã có thể tự do ra vào phủ Kinh Đô, tự nhiên sẽ có người mật báo tin tức cho bọn họ biết, giúp cho họ tránh khỏi cửa khẩu thủy vận mà chúng tôi thiết lập. Nếu như là chủ thuyền có lòng tham thì nhất quyết không nộp sáu thành thuế, sau đó sẽ bị người của bộ Hộ theo dõi sát sao, mượn tay Thuế vụ ty chỉnh cho chủ thuyền ngoan ngoãn dâng bạc."
'Tự nhiên sẽ có người mật báo tin tức', người là ai Triệu Bạch Ngư đại khái suy đoán được.
Y chỉ bật cười thành tiếng: "Quan thương cấu kết mà."
Lưu đô giám căng thẳng: "Suỵt! Đại nhân, nói chuyện cẩn thận, tai vách mạch rừng. Thuế vụ sứ lúc đầu, chính là Đạc chi sứ Đỗ đại nhân, vốn cũng có lòng muốn chấn chỉnh, nhưng chẳng làm gì được vì bộ Hộ thế lớn, Đỗ đại nhân lại là đại thần trong triều có trăm công nghìn việc, quả thực là có lòng không có sức."
Triệu Bạch Ngư dường như còn khúc mắc: "Nếu muốn chỉnh đốn việc thu thuế thủy vận trong phủ thì không khó, ngại thiếu nhân viên thì cứ thuê thêm vài người, Đỗ đại nhân là Tam ty sứ, còn lo âu chuyện tiêu tiền hay sao? Chỉ khó ở chỗ có người mật báo tin tức, cho tàu vận chuyển nghe ngóng rồi chuồn... Những cũng không phải không có cách trị."
Lưu đô giám ngạc nhiên: "Có cách gì?"
Triệu Bạch Ngư vừa định nói, chợt thấy bên ngoài cửa có một cái bóng đứng sừng sững bất động, càng hiểu ý cười một tiếng, không đáp mà hỏi ngược lại: "Như đã nói, thuế tàu thuyền vận chuyển cũng do bộ Hộ kiểm. vậy thì mỗi quý các ngươi lấy thuế ở đâu ra?"
Lưu đô giám bất đắc dĩ nói: "Bộ Hộ không đuổi tận giết tuyệt, bọn họ sẽ bỏ qua cho thuyền đánh cá của dân."
Triệu Bạch Ngư: "Nốc no một bụng cá thịt rồi nên rỉ chút cháo loãng từ kẽ ngón tay để bố thí à."
Lưu đô giám: "Ai nói không phải sao?"
"Hiểu rồi. Trong Nha môn còn bao nhiêu sổ sách cũ chờ xử lý?"
Lưu đô giám chỉ về phía bàn làm việc của Triệu Bạch Ngư: "Hồ sơ và sổ sách cần ngài xem để để trên bàn ngài đấy."
Triệu Bạch Ngư đến trước bàn gỗ lim, tiện tay cầm một quyển sổ lên lật xem, chẳng được bao lâu đã ném xuống lại: "Đúng là Nha môn nhàn hạ, bổn quan đã đoán trúng rồi."
Vừa dứt lời liền vươn tay ngáp một cái, sau đó cuộn tay vào áo quay đầu ra ngoài.
Lưu đô giám ngạc nhiên: "Đại nhân, ngài đi sao?"
"À đúng rồi, đống sổ sách đó giao cho ngươi, các ngươi xử lý đi. Ta vừa nhìn thấy đống tiền bạc chất chồng, thu thuế gì đó là đã nhức đầu rồi, dù sao thì trước khi bổn quan đến đây các ngươi cũng đã xử lí đâu ra đấy được mà, sau này muốn làm thế nào thì cứ làm thế ấy thôi."
"..."
Lưu đô giám đã ở trong Nha môn đủ lâu, gặp qua đủ loại cấp trên, loại ra vẻ ta đây như Triệu đại nhân mới tới đây cũng nằm trong dự đoán của ông, sẽ không có một ai dũng cảm không sợ gì xắn tay áo ra sân sau khi đã hiểu được 'căn bệnh khó chữa" phức tạp hỗn loạn của Nha môn thủy vận ở Thuế vụ ty này.
Chẳng qua trước đây nghe ngóng được vị cấp trên mới nhậm chức này chính là thanh thiên lão gia cương trực công chính, thực tế thì ngược lại, Lưu đô giám khó tránh khỏi có hơi thất vọng.
"Hạ quan đã biết."
Triệu Bach Ngư đi đến cửa, bỗng nhiên quay đầu hỏi: "Ở chỗ này của các ngươi sẽ không có thượng sai đến kiểm tra đột ngột chứ?"
Lưu đô giám: "Đại nhân nói đùa, ngài chính là thượng sai, lấy đâu ra người kiểm tra đột ngột nữa?"
Triệu Bạch Ngư cười, "Vậy thì được. Thế là ta tới đúng chỗ rồi, một Nha môn nhàn ơi là nhàn."
Nói xong liền bước ra cửa sau, bốn năm ngày liền cũng không đến điểm mão.
***
"Năm ngày không đến Thuế vụ ty điểm mão?" Phó sứ thuế vụ thủy vận hỏi lại lần nữa: "Ngươi chắc chứ?"
Tiểu lại ngày đó dẫn đường cho Triệu Bạch Ngư gật đầu khẳng định: "Tiểu nhân thề, câu nào cũng là thật, không có nói láo một chữ! Vị thượng sai này của bọn ta, trừ ngày đầu tự mình đến điểm mão, sau đó chẳng thèm xuất hiện nữa, chỉ gọi một thằng sai vặt đến điểm mão thay. Sổ sách trong Nha môn thì không xem một quyển nào, không màng công chuyện cứ như là đang cưỡi ngựa xem hoa vậy."
"Hừm... Không được bình thường." Phó sứ thuế vụ thủy vận không đoán được đường đi nước bước của Triệu Bạch Ngư, trong lòng như có con chuột chạy tới chạy lui, vô cùng khó chịu.
Tiểu lại: "Đại nhân, tội gì ngài phải phiền lòng? Cấp trên ngu ngốc hồ đồ, không phải là chuyện tốt đối với chúng ta hay sao? Nếu như hắn cứ như vậy cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ, thì đến lượt chúng ta ca tụng công đức rồi! Đây chính là trời thương chúng ta, muốn ta kiếm được bộn tiền đấy!"
"Ngươi thì biết các gì?" Phó sứ thuế vụ thủy vận vỗ đầu rầu rỉ: "Triệu Bạch Ngư không đơn giản, Ngũ hoàng tử bên kia đã dặn đi dặn lại rồi, bảo chúng ta phải chú ý y cho cẩn thận, cần đề phòng y, tuyệt đối không thể xem thường. Nếu như y đần độn chẳng biết gì, Ngũ hoàng tử có thể thận trọng thành như thế sao? Còn bảo chúng ta bây giờ nên thu liễm một chút, đến cả tàu thuyền vận chuyển lui tới cũng bảo ngừng, trước đây nào có bao giờ ra chỉ ý như vậy? Ấy là dù cho Đạc chi sứ có đích thân đến, Ngũ hoàng tử cũng chưa từng kêu tàu thuyền neo đậu!"
Tiểu lại: "Thần kỳ vậy sao?" Trong đầu gã đầy sương: "Ta thấy thượng sai mới nhậm chức nhã nhặn lắm, không quá cáu kỉnh, ngày đó hắn đến giao nhận việc chỉ hỏi vài tình huống, liên tục cảm thán đúng là một Nha môn nhàn hạ, nói chuyện như đúng rồi, rõ ràng là không được như ý... Đã vậy mấy ngày liên tiếp còn không đến điểm mão, biếng nhác đến mức này rồi thì có thể làm quan tốt hay sao?"
Phó sứ thuế vụ thủy vận chỉ hận rèn sắt không thành thép: "Ngươi không biết đại án Hoài Nam sao? Chưa từng đến quán rượu nghe kể chuyện Triệu thanh thiên à?"
Tiểu lại ngượng ngùng: "Ta, ta không có tiền đến quán rượu."
Phó sứ thuế vụ thủy vận trừng gã: "Bỏ đi! Thằng nhóc nhà ngươi cả ngày chỉ biết đến sòng bạc tiêu tiền thôi chứ gì!"
Tiểu lại cười lúng túng, không biết xấu hổ thừa nhận.
"Vậy... Còn phải theo dõi vị thượng sai này của chúng ta sao ạ?"
"Người cũng chả tới, theo gì mà theo? Ngươi định tìm y ở đâu hả?"
"Thế, thế làm sao bây giờ? Thương nhân vào phủ đều đang thúc giục, không thể trì hoãn thêm nữa. Cấm vận một ngày thì ít tiền ít đi một ngày, bạc trắng lóa chảy vào bốn kênh, tiểu nhân thấy nhức nhối lắm."
"Ta thì không đau lòng à?" Phó sứ thuế vụ thủy vận cũng cảm thấy kì lạ, hoàn toàn không đoán được ý đồ của Triệu Bạch Ngư: "Cuối cùng là đã xảy ra chuyện gì? Y có bản lĩnh thật hay không? Có phải là thanh thiên thật hay không? Sao lại không có chút động tĩnh gì vậy? Chẳng lẽ Ngũ hoàng tử là chim sợ cành cong, nói quá vậy thôi?"
Vừa quay người, Phó sứ thuế vụ thủy vận đã đấm vào lòng bàn tay nói: "Ta đi hỏi Ngũ hoàng tử trước rồi mới quyết định."
***
Bốn dòng sông Biện, sông Thái, sông Ngũ Trượng và sông Thông Huệ chảy xuyên qua Kinh Đô, xây dựng tổng cộng bảy cửa cống, mười bốn cây cầu, mỗi ngày thuyền bè lớn nhỏ lui tới với tần suất dày đặc, người kéo thuyền thường xuyên tụ tập ở bờ sông, bến tàu rất náo nhiệt, có thể thấy rằng thương nghiệp của Đại Cảnh thật sự phát triển cực kì mạnh mẽ.
Trên bờ sông cách cửa cống phía tây sông Biện không xa, Triệu Bạch Ngư đầu đội nón lá, thân mặc áo vải giống hệt ngư dân đang ngồi câu cá, y đã ngồi đến tận trưa mà trong giỏ mây chỉ có hai ba con cá nhỏ.
Nghiên Băng tay trái bưng trà tay phải bưng bánh thịt, vừa đi đến chỗ Triệu Bạch Ngư vừa nói: "Ngũ lang à, mười ngày nay ngài đi câu cá đủ chỗ, con mèo đen trong phủ mình ăn cá đến nỗi ngán ngẩm luôn rồi. Rốt cuộc ngài còn phải câu bao nhiêu cá nữa?"
Triệu Bạch Ngư nhận lấy bánh nhân thịt được đưa tới, nói: "Đến chừng nào con cá lớn ta muốn mắc câu là được."
"Hả?" Nghiên Băng nhìn mặt sông yên ả: "Sông này mà có cá lớn gì?"
Mặt sông đột nhiên trôi nổi từng tầng sóng nước, run lên rõ ràng, ngay sau đó nghe thấy ở đầu bên kia cửa cống có tiếng la truyền vào: "Mở cổng —— "
Cửa cống ầm ầm mở ra, tàu vận chuyển cực lớn chở đầy hàng hóa ùn ùn kéo vào Kinh Đô, đi qua cây cầu vòm đối diện với cửa cống, mà dù là đi qua cửa cống hay cầu vòm, cũng không có một ai ngăn tàu thuyền lại để thu thuế.
Nghiên Băng chợt hiểu ra, vội ngồi xổm xuống thấp giọng hỏi: "Ngũ lang, cá lớn mà ngài nói chính là chỉ những tàu thuyền này phải không?"
Triệu Bạch Ngư: "Cuối cùng cũng xuất hiện rồi."
Nghiên Băng nghi ngờ: "Mấy hôm trước chúng ta đi xem các cửa cống khác, thuyền bè đi qua hầu như là thuyền dân và thuyền đánh cá, nhưng đếm đi đếm lại cũng chỉ có mười mấy thuyền quan vượt qua khâu kiểm tra, họ đều nộp đủ thương thuế, không thấy có vấn đề gì, sao hôm nay bỗng nhiên có nhiều thuyền quan đi vào cửa cống phía Tây vậy?"
Triệu Bạch Ngư: "Ngươi thử nghĩ xem, thuyền vận chuyển lúc trước có gì khác so với tàu vận chuyển hôm nay?"
Nghiên Băng nghe vậy thì cẩn thận nhìn tàu thuyền qua lại hồi lâu, rốt cuộc cũng hiểu: "—— là hàng hóa! Tàu vận chuyển trước không chở hàng hóa, nhưng tàu hôm nay thì chở đầy hàng!"
Triệu Bạch Ngư: "Khoá thuế tính gộp cả khối lượng và chủng loại hàng hóa, muối sắt, tơ lụa, trà và gỗ bị đánh thuế cao nhất, tất cả còn lại đều thứ hai. Thuyền quan mấy ngày trước là dùng để thăm dò ta, nhịn mười mấy ngày cuối cùng cũng chịu hết nổi rồi. Dẫu sao thì không mở một ngày thì chính là vứt bỏ một mớ bạc lớn, có thể nhịn đến mười ngày, thật sự là để mắt đến ta."
Nghiên Băng bẻ ngón tay tính toán: "Triều đình quy định quy cách thấp nhất của thuyền vận chuyển là hai trăm năm mươi liệu, ta thấy tàu vận chuyện qua cửa này phải có đến hai mươi chiếc, mỗi chiếc ít nhất năm trăm liệu, nếu như đều không phải là hàng hóa miễn thuế, chỉ tính trọng lượng thôi cũng đã tốn một khoản thuế không nhỏ rồi."
Thuyền vận chuyển tức thuyền quan, liệu chính là đơn vị đo khối lượng của Đại Cảnh, hai trăm năm mươi liệu xấp xỉ mười bảy tấn, vậy thì năm trăm liệu tương đương với ba mươi lăm tấn, mà thuế thuyền buôn chia làm thuế quan* và tiền thắng, trong đó thuế quan thu bằng cách tính sức nặng của tàu thuyền.
(*) Thuế quan = thuế xuất nhập khẩu
Tuy thuế quan không phải là thuế chính của thương thuế, nhưng một chiếc thuyền vận chuyển lớn nặng ba mươi lăm tấn có thể thu được nhiều nhất bốn năm lượng bạc trắng. Còn khoản thuế chính là tiền thắng, tức là tính toán dựa trên giá trị hàng hóa tàu chở, lấy hai phần trăm thuế suất.
Nếu như một chiếc tàu vận chuyển có giá trị hàng hóa là mười nghìn lượng thì cần phải đóng hai trăm lượng tiền thắng. Một ngày có đến trên trăm tàu thuyền lui tới, vậy thì có thể nhận được hai mươi nghìn lượng thuế, vị chi thuế một năm sẽ thu được ít nhất là hơn bảy triệu lượng bạc trắng.
Dĩ nhiên đây chỉ là tính toán sơ bộ, hơn nữa tàu thuyền vận chuyển lương thực nằm trong danh mục miễn thu thuế.
"Có điều theo như tính toán hằng năm thì số tiền thuế thu được cũng đã lên đến bốn năm triệu lượng bạc trắng."
Song tổng thu vào hằng năm của triều đình cũng lên đến hai ba mươi triệu lượng, chỉ tính năm ngoái thì thuế thuyền vận chuyển mà phủ Kinh Đô thu gần đến ba trăm nghìn lượng.
"Ối —— " Nghiên Băng hít một ngụm khí lạnh, "Nhiều tiền quá. Thuyền buôn đang ở trước mắt rồi, chúng ta mau đem con dấu quan phòng đến cản đường thôi!"
"Gấp cái gì. Dù sao cũng phải dỡ hàng? Sau đó phải rời kinh nữa mà? Thậm chí vẫn còn bến tàu và cửa cống để có thể bắt bọn họ. Huống chi những chuyện thế này cần phải đầu tư lâu dài, không phải là việc chỉ chốc lát là giải quyết xong."
Nghiên Băng: "Vậy cũng không quản thuyền buôn hôm nay luôn sao?"
"Tại sao lại không? Một ngày hơn mấy nghìn lượng tiền thuế đấy."
"Thế ta thông báo cho Công sứ sang đây nhé ạ?"
"Hơn nửa số người trong Nha môn Thuế vụ ti thủy vận cấu kết với bộ Hộ rồi, bây giờ mà đi thì chẳng khác gì mật báo tin tức." Triệu Bạch Ngư thu cần câu và giỏ cá, nói: "Đi thôi, đến nha hàng thuê người đã."
***
Phó sứ thuế vụ thủy vận đi qua đi lại trong phòng, thấy tiểu lại từ bến tàu chạy trở về thì vội vàng hỏi: "Thế nào rồi?"
Tiểu lại thở hồng hộc: "Gió êm sóng lặng, mọi việc đều thuận lợi! Hôm nay có tổng cộng có một trăm hai mươi chiếc thuyền vào kinh, trong đó có năm mươi thuyền vận chuyển lương thực miễn thuễ, bảy mươi thuyền còn lại vận chuyển ngọc thạch, đồ sứ và trà muối, hôm nay phải thu thuế, theo như luật Đại Cảnh thì phải thu sáu thành thuế suất, nói ít cũng có thể nhập sổ bảy mươi ngàn lượng."
Ánh mắt của Phó sứ thuế vụ thủy vận sắc bén: "Biết là kỹ năng tính sổ của ngươi tốt rồi, nhưng có mấy lời nên nuốt lại trong bụng đến khi xuống mồ luôn đi nghe chưa."
Tiểu lại run rẩy, cúi đầu đáp: "Tiểu nhân đã biết." Lẽ ra gã nên dùng tiếng lóng để nói.
Nếu như Triệu Bạch Ngư ở đây, đoán chắc là y sẽ rất ngạc nhiên khi gã tính toán được như vậy.
Cách tính của gã chính là quy ước cho hàng hóa trên mỗi chiếc thuyền vận chuyển là mười nghìn lượng, mà thực tế những thuyền bè chuyển ngọc thạch, muối, trà thậm chí là chở vàng bạc châu báu từ nam chí bắc nói ít cũng phải từ năm trăm nghìn đến một triệu lượng.
Dĩ nhiên không phải là mỗi ngày đều thu thuế cao như vậy, đấy là bởi vì các thuyền buôn đã bị neo đậu suốt mười mấy ngày trời, tích lũy toàn bộ đến nay, chắc chắn không có việc gì mới cho vận hành trở lại.
Trong một năm, ít nhất có đến ba trăm ngày tiền thắng nhập sổ nhưng không đến mười nghìn, tuy nhiên nếu tổng cộng lại cũng chỉ có gần bốn đến gần năm trăm triệu lượng bạc nhập sổ.
Phó sứ thuế vụ: "Trước khi ta trở về từ chỗ điện hạ, đã kêu ngươi theo dõi phủ quận vương... Có chuyện gì xảy ra không?"
Tiểu lại khó xử: "Tiểu quận vương đúng là tướng quân Tây Bắc đánh đâu thắng đó... Người của ta ở quá gần đã bị phát hiện rồi tóm lên quan phủ. Nhưng mà! Từ phủ quận vương ra ngoài cách ba con phố đường nào cũng có người của chúng ta theo dõi sát sao, bảo đảm một con ruồi cũng không lọt qua nổi!"
"..."
Cách ba con phố mà dám đảm bảo không một con ruồi nào lọt qua nổi?
Phó sứ thuế vụ: "Bỏ đi. Không đáng tin cậy, trong lòng ta vẫn không yên nổi, cứ đập thình thịch đây này. Không được, ta phải bắt tay nghĩ cách chuẩn bị —— ngươi mau chóng giao giá trị hàng hóa của thuyền buôn tương ứng cùng với tên của thương nhân cho ta, ta đến Tam ty một chuyến."
Tiểu lại không hiểu vì sao Phó sứ lại cáu gắt, chỉ yên lặng làm theo.
***
Bảy mươi chiếc thuyền buôn chia nhau neo ở bến tàu trong phủ dỡ hàng xuống, lục tục bận rộn đến tận lúc hoàng hôn, quầy hàng nhỏ cùng quán rượu nhà trọ gần bến tàu đều đã đốt đen lồng lên, hơi nóng của thức ăn và tiếng rao hàng xen lẫn trong cơn gió rét, không khí làm ăn vô cùng hưng thịnh.
Chủ thuyền thỉnh thoảng lớn tiếng trách mắng: "Mau —— dọn nhanh lên một chút! Cẩn thận cái tay cái chân vào! Coi chừng hàng ở bên trong! Đó đều là bảo vật quý giá đấy, hư một hai món, có bán bọn mày đi cũng không bồi thường nổi đâu!"
Người kéo thuyền trên bến tàu hò hét lôi kéo thuyền buôn cập bến: "Hò dô! Hò dô ta! Hò dô!"
Ngay lúc này, có một đám người băng qua sạp nhỏ, quán rượu, nhanh chóng bao vây toàn bộ bến tàu, bảy tám tên chủ thuyền tuy bị dọa sợ, nhưng bao nhiêu năm qua bọn họ vẫn bình an vô sự nên sự sợ hãi đã sớm bay biến, đẩy toán người ra vọt đến phía trước cả giận thét: "Các ngươi là ai?"
"Đô thương thuế vụ sứ Triệu Bạch Ngư!"
Đám người cầm đuốc tản ra, Triệu Bạch Ngư mặc áo quan đi ra từ chính giữa, nhìn chủ thuyền cười nói: "Quản thủy vận, thu thuế."
Tiếng nói vừa dứt, nụ cười cũng thu lại, Triệu Bạch Ngư quát lên: "Đưa người về hết cho ta."
Các chủ thuyền không nhúc nhích, người dở hàng phía sau bước lên phía trước, mặt đầy vẻ không phục.
Ánh mắt Triệu Bạch Ngư trầm xuống: "Sao? Muốn làm loạn đảng, cãi lại mệnh quan triều đình đang thi hành công vụ sao?"
Chủ thuyền ngăn người sau lưng lại, rối rít chạy lên đằng trước: "Chúng ta sẽ đi cùng ngài, nhưng đại nhân à, ngài cần phải biết là bây giờ ngài đang cản trở tài lộ của ai đấy nhé!"
Triệu Bạch Ngư chỉ nở nụ cười hào nhã, giống hệt thư sinh chỉ biết cầm bút chưa từng thấy máu: "Không nhọc công ông lo lắng."
"Đưa đi!"
***
Tình huống giống hệt đồng thời diễn ra ở sáu bến tàu khác, hàng hóa của bảy mươi chiếc thuyền buôn bị giữ lại bến tàu, các chủ thuyền đều bị đưa về Đô thương thuế vụ ti, dãy nhà sau yên ăng mấy năm trời đột nhiên sáng như ban ngày.
Một bên khác, tiểu lại vây xem tận mắt nhìn thấy thuyền bị giam, người bị bắt bèn vắt chân lên cổ chạy đến đập cửa phủ Ngũ hoàng tử, báo việc này lên cho người kia biết.
Khi đó Phó sứ thuế vụ thủy vận đã báo cho Ngũ hoàng tử biết ý định của mình, nghe vậy thì cả kinh bật dậy: "Quả thật là xảy ra chuyện rồi? Ta cũng biết Thuế vụ sứ mới nhậm chức kia không ăn chay, nhưng y cứ luôn ngấm ngầm không chịu vạch trần, là muốn gác lại chờ thời, chỉ đợi đến hôm nay bắt gọn tại chỗ!"
Ngay sau đó, ông nhìn về phía Ngũ hoàng tử: "Điện hạ, chúng ta mau chóng ra tay thôi, để cho bộ Hộ cấp giấy thông quan, nói nhóm hàng này đã trả thuế ở nơi khác rồi đi."
Ngũ hoàng tử liếc ông một cái: "Còn cần ngươi nói sao? Bổn vương đã đoán trước được là Triệu Bạch Ngư vừa nhậm chức tất sẽ tìm chuyện, đúng như dự đoán. Cũng may ta đã nhanh tay chuẩn bị trước rồi, người đâu, —— "
Môn khách tham mưu của Ngũ hoàng tử cầm một cái hộp đi vào, Ngũ hoàng tử ra hiệu cho Phó sứ thuế vụ thủy vận cầm nó đi.
Phó sứ thuế vụ: "Đây là?"
Ngũ hoàng tử nhắm mắt, dáng vẻ như đang vô cùng đau đầu, cắn răng nghiến lợi nói: "Tháp phòng thuế! Đi nói rằng nhóm hàng kia đều giao cho tháp phòng thuế cả rồi!"
Tháp phòng thuế tức là kho hàng do quan phủ ra mặt xây cất ở gần bến tàu, thương nhân vận chuyển hàng đi đường dài, sau khi cập bến không thể kịp dở hàng, lại không trả nổi tiền mướn thuyền vận chuyển lớn dài hạn, hoặc không thể cất giữ hàng hóa trong khoang thuyền lâu ngày vì dễ gây ra tổn thất lớn, nên có thế thuê kho hàng này để lưu trữ hàng hóa.
Thương nhân có thể lựa chọn trả thuế quan và tiền thắng trong quá trình đi thuyền, cũng có thể chọn cất giữ hàng hóa tại kho hàng, lúc này chỉ cần đóng đủ ba phần trăm thuế giá trị hàng hóa là được, đấy chính là tháp phòng thuế.
Nếu đã nộp tháp phòng thuế rồi thì không cần nộp thêm tiền thắng nữa, trái lại dùng số tiền đó trả số ít phí mướn kho hàng, vì vậy bản chất của tháp phòng thuế cũng là giấy tờ thông quan.
Phó sứ thuế vụ nghe vậy thì vô cùng vui mừng, "Điện hạ phòng ngừa chu đáo, trí tuệ có thể so tài với Gia Cát!"
"Khoan đã." Ngũ hoàng tử cũng sẽ không chỉ tính toán như vậy, dặn dò thêm mấy câu: "Sau tối nay viết một phần chiết tử, tấu tố Triệu Bạch Ngư làm việc lỗ mãng, còn lơ là cương vị, mười mấy ngày liên tiếp không đến cơ quan điểm mão."
"Ti hạ biết!"
Đưa mắt nhìn Phó sứ thuế vụ rời đi, Ngũ hoàng tử đã không còn che giấu được cảm xúc đau lòng, bảy mươi nghìn lượng bạc trắng không cánh mà bay, còn bị hụt mất một trăm nghìn lượng!
Triệu Bạch Ngư à Triệu Bạch Ngư, thật sự xung khắc với gã sao?
Vừa đến Nha môn mới mấy ngày đã làm cho gã tốn bạc rồi.
Người ta nói hao tài tiêu tai, nhưng sao gã đã hao tài rồi mà tai thì không cách nào tiêu được vậy chứ?
==
Min: Cái chương này toàn từ khó thui, cấu trúc câu cũng dài và rối nên có vài chỗ mình diễn đạt không tốt lắm nhưng chưa biết sửa thế nào, có lẽ để sau này beta lại vậy Ọ_Ọ mong mọi người thông cảm nếu có chỗ sai sót và chưa hay ẹ 🥺
doc truyen